Grote kerk

Programma 11 september 2022  Bezichtiging, (eventueel rondleiding met audiotour, kosten € 4,50), 13-17 uur.
Twee concerten:
– optreden Cuypers Ensemble 13.30 uur
– orgelconcert Wybe Kooijmans 15.30 uur

De Grote of Sint-Vituskerk werd gebouwd tussen 1455 en 1480, het is een laatgotische kruisbasiliek met kooromgang. De kerk behoort tot dezelfde familie als de grote kerken van Haarlem en Alkmaar.

Vanwege de oude relaties tussen Naarden en het Vrouwenstift in Elten (bij Lobith), waar Sint Vitus vereerd werd, werd de kerk hier ook aan Sint Vitus gewijd.

Het tongewelf

Tussen 1510 en 1518 is het eikenhouten tongewelf aangebracht binnen de kapconstructie. Het gewelf is beschilderd met scènes uit het Oude en Nieuwe Testament. Aan de noordzijde vertellen 10 voorstellingen de belangrijkste heilsfeiten: Gethsemane en Jezus’ lijden, dood, graflegging, opstanding en hemelvaart en als laatste de uitstorting van de Heilige Geest. Elke afbeelding is gekoppeld aan een zgn. voorafbeelding uit het Oude Testament aan de zuidzijde.

De toren

De toren is ouder dan de kerk, en is van het Noordhollandse type, strak en robuust. Hij bestaat uit 3 blokken van 15 meter hoog op een grondvlak van bijna 12×12 m2. De muren zijn ca. 1,80 m dik. In 1661 kreeg de toren een spits en bovenop een kroon met bal, kruis en haan. In totaal 73 m hoog en al eeuwenlang een baken voor de scheepvaart.

In de zomer kan de toren beklommen worden, 235 treden leiden naar het uitzicht over Naarden en het Gooi. Kijk voor data op de site van de kerk of de VVV.

De klokken

In de toren hangen 5 klokken in de toonhoogten e’ – g’ – a’ – b’ – d’. De laatste, de kleinste, is de oudste klok van het Gooi. Zij is gegoten in 1460 en heeft als randschrift:
.IC.HEET.YOSÉ.EN.BID.GODE.DAT.HI.NERDEN.WIL.BEHODEN.VOR.BRAND.PEST.ENDE.ONWEREN.O.DAT.SI.HEN.METGODE.GHENERE. STEVEN.BUTENDIIC.FECIT.
De grootste klok is een kopie van de klok die in 1629 gegoten werd door Maître François Simon uit Lotharingen. Deze werd in 1943 door de Duitsers geroofd. Van het gipsafgietsel is een nieuwe klok gegoten.

Koorhek

Het koorhek (1531) geldt als een van de oudste koorhekken van Nederland waarin naast gotische ook stijlelementen uit de vroeg-renaissance voorkomen: het snijwerk met de portretten in de fries. Aan de voorkant betreft het portretten van toenmalige bestuurders. De tweede van rechts is Karel V. Diens keizerlijk wapen, omgeven door de keten van het Gulden Vlies en geflankeerd door de zuilen van Hercules met zijn devies “plus Ultra” bekroont het koorhek.

Grafzerken

In de vloer van de Grote Kerk zijn veel grafzerken. Begraven in de kerk was kostbaar. De mooiste zerken, van de rijkste mensen, bevinden zich in het koor, die van de minder welgestelden elders in de kerk. De armen werden begraven op het kerkhof rond de kerk.

Het Gooisch Vrouwtje

Een eikenhouten beeldje (ca. 1510, Jan Eerstensz. van Schayck) was oorspronkelijk onderdeel van het oude orgel. Mogelijk was zij de vrouw, de dochter of misschien de maîtresse van de gulle schenker van het oude orgel. Misschien was zij zelf wel de schenker van het orgel.

Orgels

In de kerk zijn 3 verschillende orgels. Het hoofdorgel, onder de toren, werd in 1862 gebouwd door C.G.F. Witte van de firma J. Bätz en Comp. Het orgel is geheel in zijn oorspronkelijke staat bewaard gebleven en daarom op de Rijksmonumentenlijst geplaatst.

Huidig gebruik

De kerk is in beheer bij de Stichting Grote Kerk Naarden en wordt gebruikt voor de eredienst van de Protestantse Gemeente Naarden. Daarnaast vinden er evenementen en concerten plaats: De kerk geniet vooral bekendheid dankzij de jaarlijkse uitvoering van Bachs Matthäus-Passion door de Nederlandse Bachvereniging op Goede Vrijdag.